Društvo

Infos

<a href="https://www.mdpi.com/1660-4601/18/10/5490">Za potrebe ove studije, kako je saop&scaron;teno sa Univerziteta Crne Gore, čiji je cilj bio lak&scaron;e praćenje trenda rasta Crnogoraca, kori&scaron;ćeni su digitalizovani podaci iz regrutnih arhiva Jugoslovenske narodne armije (JNA) u periodu od 22. maja 1979. godine do 14. decembra 1987. godine, koji su uključili mjerenja 8.740 adolescenata iz Berana, uzrasta od 18 godina.</a>

U ovoj regionalnoj studiji, sa Univerziteta Crne Gore su učestvovali prof. dr&nbsp;Du&scaron;ko Bjelica, doc. dr&nbsp;Jovan Garda&scaron;ević&nbsp;i doc. dr&nbsp;Bojan Ma&scaron;anović,&nbsp;a iz partnerskih institucija iz susjedne Srbije prof. dr&nbsp;Zoran Milo&scaron;ević&nbsp;i doc. dr&nbsp;Predrag Božić.

Profesor Bjelica je podsjetio da su Crnogorci bili najvi&scaron;a nacija na svijetu početkom 20. vijeka i da se ta činjenica nije mnogo promijenila u posljednjih 100 godina jer su danas Crnogorci druga najvi&scaron;a nacija, odmah iza Holanđana.

&ldquo;Međutim, ostaje nepoznato da li je trend rasta bio kontinuiran ili su određeni periodi posebno uticali na rast i razvoj Crnogoraca, a ne postoje naučne studije koje bi pomogle u odgovoru na ovo pitanje, tako da je ova studija i&scaron;la u pravcu da se razrije&scaron;i i ova dilema. Nepovoljni uslovi života kojima je narod Zapadnog Balkana bio izložen u periodu između dva mjerenja navode se kao na glavni razlog ovakve situacije, jer činjenica je da bolji životni standard utiče da ljudi nove generacije budu vi&scaron;i, pa je tjelesna visina postala indirektna mjera za procjenu uslova života u periodima za koje postoji nedostatak drugih podataka&rdquo;, navodi Bjelica.

Profesor Bjelica ističe da su Crnogorci učestvovali u nekoliko ratova (Balkanski i Svjetski), nakon čega je uslijedio period izgradnje države i život u jo&scaron; uvijek nepovoljnim uslovima.

&ldquo;U literaturi je zabilježeno da su tek kasnih sedamdesetih i ranih osamdesetih, sva radnička domaćinstva u SFR Jugoslaviji, čiji je sastavni dio bila i Crna Gora, elektrificirana, dok jo&scaron; uvijek nijesu u potpunosti spojena na vodovod i kanalizaciju, a samo trećina je imala centralno grijanje, kupatilo i toalet&rdquo;, naveo je on.

Docent Bojan Ma&scaron;anović je ukazao da prije rezultata dobijenih u ovoj studiji nijedna studija nije prikazivala kakav je bio nutritivni status Beranaca&nbsp; (neuhranjenost = 6,22 odsto; normalna težina = 87,30 odsto; preuhranjenost =6,14 odsto; gojaznost = 0,33 odsto ukupne populacije), &scaron;to ovu studiju čini posebno značajnom.

Dodaje da je nutritivni status osamdesetih bio na zavidnom nivou jer je danas gotovo nezamisliv podatak da je broj prekomjerno uhranjenih i gojaznih ispod 1 odsto. On ukazuje da je razlog tome i obim fizičke aktivnosti koji se povećavao sve do sredine 90-ih kada dostiže vrhunac, nakon čega dostupnost informacionih tehnologija utiče da se fizička aktivnost op&scaron;te populacije počinje smanjivati.

Docent&nbsp;Jovan Garda&scaron;ević&nbsp;nagla&scaron;ava da je snaga ove studije u tome &scaron;to prikazuje kompletan uzorak stanovni&scaron;tva op&scaron;tine Berane i daje nam jasnu sliku o situaciji u Beranama po ovom pitanju tokom osamdesetih godina.